Weekbrief 8 mei 2020
Lieve mensen,
We hebben weer een gedenkwaardige week achter de rug, met op 4 mei de dodenherdenking en op 5 mei bevrijdingsdag. Wat zijn die herdenkingen anders gelopen dan in het begin van dit jaar gedacht. Op 4 mei een bijna lege Dam, maar een zeer indrukwekkende bijeenkomst, eerst in de Nieuwe Kerk, daarna bij het monument op de Dam. En op 5 mei een stralend zonnige dag met heel veel vlaggen overal!
Ook kregen we opnieuw positieve berichten van het RIVM. Het gaat de goede kant op met het virus, al zijn we er nog lang niet. De persconferentie, afgelopen woensdag, geeft reden tot optimisme, maar met de online kerkdiensten moeten we voorlopig nog doorgaan.
Op zondag 10 mei zal ds. Annegreet van der Wijk voorgaan in een dienst vanuit de Doopsgezinde Kerk. U kunt die meebeleven via www.dgbussum-naarden.doopsgezind.nl of www.majellakapel.nl
Een kernzin in de overdenking van Annegreet is:
Rabbi Jose zegt: ‘niet de plaats van de mens verschaft hem eer maar de mens verschaft eer aan zijn plaats’.
Op zondag 17 mei komt de dienst vanuit de Majellakapel, met ds. Peter Korver als voorganger.
Ten slotte een opmerking in verband met de boekenverkoop: zoals u weet is de boekenmarkt begin april niet doorgegaan. Maar de verkoop via Internet (ons Boekwinkeltje De Boekanterie) gaat wèl door. Normaal zouden we de opbrengst daarvan vanaf de Fancy Fair, samen met de verkoop via de piano of rechtstreeks aan kennissen, hebben gecombineerd met de opbrengst van de boekenmarkt. Nu hebben we dat bedrag apart overgemaakt:
€ 629,35. We zijn blij met deze mooie opbrengst. Met dank aan de mensen die soms heel mooie boeken inleveren!
Marijke Katerberg-Muns
Lieve mensen,
Het is een bewogen tijd, waarin het Coronavirus de boventoon voert, maar we waarin ook zo goed en zo kwaad als het gaat 75 jaar bevrijding vieren. Het zal voor velen een teleurstelling zijn dat waar ze zich zo op hadden verheugd – na waarschijnlijk maandenlange voorbereiding – allerlei bijeenkomsten niet door konden en kunnen gaan. Festivals, concerten, promoties, boekpresentaties, reizen enz. enz. In het bijzonder denk ik aan al die activiteiten die te maken hebben met 75 jaar bevrijding, We zien een koning en een koningin bijna alleen op de Dam staan. Hoe anders hadden we het gedacht.
Toch merk ik dat waar het echt om gaat, 75 jaar vrede, nog op allerlei manieren tot ons komt.
Daarom in deze bijdrage het onderwerp ‘vrede’.
Eeuwen en eeuwen hebben mensen naar vrede verlangd, gezocht, gevonden en ook vaak weer verloren. Daarom is het zo bijzonder dat wij in deze tijd in een groot deel van Europa de vrede al gedurende 75 jaar beleven. Op zoveel plaatsen in de wereld wordt er nog steeds verlangd en gezocht.
Tijdens een korte Chagall-reis begin maart (nog net voor alles lockdown ging) bezochten we in Sarrebourg, een gehucht in de Franse Vogezen, de kapel van de Cordeliers. Chagall heeft daar een gebrandschilderd raam gemaakt van 12 x 7,5 meter en hij gaf het de titel Vrede. Als u ooit de gelegenheid heeft raad ik u aan om het te gaan bekijken. Het is adembenemend en je wordt er stil van. Hieronder ziet u een afbeelding. (Zie ook onderaan die paar mensen staan, dat geeft aan hoe groot dit raam is). Hier op het papier komt de schoonheid van dit raam maar nauwelijks tot uiting. Een eerste aanblik laat de hemelse kleur blauw zien. Het rood, oranje en het groen samen met het blauw vormen als het ware een prachtig boeket bloemen. Prachtig!
Chagall heeft de afbeelding gebaseerd op Jesaja 11: 6 – 9:
Dan zal een wolf zich neerleggen naast een lam,
een panter vlijt zich bij een bokje neer;
kalf en leeuw zullen samen weiden
en een kleine jongen zal ze hoeden.
Een koe en een beer grazen samen,
hun jongen liggen bijeen;
een leeuw en een rund eten beide stro.
Bij het hol van een adder speelt een zuigeling,
een kind graait met zijn hand naar het nest van een slang.
Niemand doet kwaad, niemand sticht onheil
op heel mijn heilige berg.
Chagall heeft naast Jesaja de levensboom in gedachten gehad, hij heeft verschillende afbeeldingen van Jezus in het raam verwerkt en diverse joodse en bijbelse afbeeldingen gebruikt. Allen hebben betrekking op de vrede.
Aanvankelijk wilde ik u allerlei gedeeltes uit de afbeelding laten zien, maar dat is niet gelukt en het zou een ware puzzel worden.
Laten we daarom nog maar eens kijken wat Chagall ons middels Jesaja te zeggen heeft. Hoe lees ik nu dat gedeelte uit Jesaja?
Het ideaal van Jesaja is natuurlijk niet in letterlijke zin mogelijk. Je zou er zelfs je schouders over kunnen ophalen en kunnen denken dat het een dwaas is. Zo wil ik er echter niet naar kijken. Jesaja’s toekomst is er een van ongelofelijke tegenstellingen die toch samen met elkaar leven. Ook wij kennen vast en zeker tegenstellingen. Wat kunnen wij, kan ik doen met die tegenstellingen. Enerzijds zou ik ze kunnen accepteren of zelfs omarmen, en anderzijds is het waard te proberen ze te gaan overbruggen. Beide mogelijkheden zijn niet zomaar gebeurd, maar het zijn en blijven mogelijkheden. Chagall heeft midden in het raam Adam en Eva gepositioneerd, mensen met mogelijkheden. Wij! Ook wij kunnen in tegenstellingen mogelijkheden ervaren. Misschien in onze familie, in het nieuws, in de wereld. In onszelf! Er valt heel wat te overbruggen en / of te omarmen.
Mogelijkheden. Juist voor die vrede waar we zo naar verlangen!
Joke Werner-van Slooten
NB Misschien kunnen we ooit op een groot scherm kijken naar alle betekenissen in dit raam. Straks als we elkaar weer mogen ontmoeten!
Negatieve en positieve vrijheid
In de filosofische kring van de afdeling Zeist hebben we dit jaar als tweede boek met elkaar besproken: Twee opvattingen van vrijheid, van de hand van Isaiah Berlin. Berlin was een bekende politieke filosoof.
In zijn boek gaat het om twee vormen van vrijheid: negatieve en positieve vrijheid. Wat zo op het eerste gezicht abstract lijkt te zijn en weinig te maken zou hebben met het dagelijkse leven, is juist nu bijzonder actueel. Maar wat is negatieve vrijheid en wat houdt positieve vrijheid in?
Negatieve vrijheid is de ruimte die je door instanties van buitenaf wordt geboden om daaraan zelf invulling te geven. In een dictatuur is die ruimte maar heel gering. De staat regelt alles en de burger wordt maar weinig vrijheid gegund. In een liberale staat heeft de enkeling alle vrijheid. Men heeft daar het recht een eigen mening publiekelijk te uiten en men mag kritiek laten horen over het beleid van de regering. In een dictatuur is dat allemaal niet mogelijk.
We maken nu een periode door waarin de overheid de vrijheid van ons allen in sterke mate inperkt. Dat is een abnormale situatie. Maar door de coronacrisis is die inperking van onze vrijheid onvermijdelijk. Niettemin ervaren we die inperking van de negatieve vrijheid als uiterst onaangenaam.
Maar dan komt het begrip positieve vrijheid in het vizier. Dat begrip houdt de individuele invulling in van ons bestaan. Als je in een dictatuur leeft, behoud je de mogelijkheid om te denken. Alleen moet je niet in het openbaar zeggen wat je denkt, als je weet dat de overheid jouw opvattingen afkeurt. Want dan kom je in de problemen. Nu is daarvan geen sprake in onze situatie. Iedereen mag denken en zeggen wat hij of zij vindt. Alleen, er is sprake van een sterke mate van beknotting van ons handelen in het openbaar. Thuis blijven, geen bezoek, geen bijeenkomsten, geen bezoek aan een restaurant, enz.
Er zijn denkers geweest, zoals John Stuart Mill, die dachten dat de grootst mogelijke negatieve vrijheid de voorwaarde vormt voor de grootste mate van positieve vrijheid. Berlin stelt echter dat vaak in de situatie van een dictatuur, mensen juist een sterke mate van innerlijke ontplooiing vertonen.
Hoe dat ook zij, juist in deze periode waarin er weliswaar geen sprake is van een dictatuur, maar wel van een sterke beknotting van onze vrijheid, kan juist die invulling van ons leven een belangrijke uitdaging vormen. We worden uitgedaagd binnen de ons gelaten ruimte ons leven toch zin en structuur te geven. Dat is vaak gemakkelijker gezegd dan gedaan, maar het is toch de moeite waard te proberen om zinvol deze periode door te komen, gesteund door de gedachte dat ook deze crisis aan een einde zal komen.
Het helpt bv. je aandacht te richten op de natuur die ontluikt en veel moois, dichtbij, laat zien.
Let bv. ook eens op het gedrag van verschillende soorten vogels.
Lees eens een klein, boeiend gedicht en denk daar eens over na.
En zo zou er nog veel meer te noemen zijn.
En als u toch van tijd tot tijd eens moeite hebt met de situatie, bedenk dan dat we dat allemaal hebben. Dat mag je ook uiten, om daarna weer gewoon verder te gaan.
Ik wens u veel sterkte en vindingrijkheid om deze tijd door te komen.
Rob Nepveu